| 
ΚΑΤΑΝΟΜΗ ΒΡΟΧΩΝ ΣΤΗΝ ΥΦΗΛΙΟ
Oι ισχυρές βροχές πέφτουν στις περιοχές του Ισημερινού και των τροπικών ζωνών.Οι κυριότερες τέτοιες περιοχές είναι:Αφρική (Καμερούν,10.740 χιλιοστά),Ινδίες (10.870 χιλιοστά),Ινδοκίνα,Ινδονησία,Μαδαγασκάρη,βόρειο τμήμα της Νότιας Αμερικής κτλ.
 |
| ΚΑΤΑΝΟΜΗ ΒΡΟΧΩΝ ΣΤΗΝ ΥΦΗΛΙΟ |
 |
| Oι ισχυρές βροχές πέφτουν στις περιοχές του Ισημερινού και των τροπικών ζωνών |
Οι περιοχές περιορισμένων βροχοπτώσεων βρίσκονται στην υποτροπική ζώνη και στα υποπολικά και πολικά γεωγραφικά πλάτη.
Αυτές είναι:
Αυτές είναι:
α) Υποτροπικές ζώνες:
Η μεγάλη ζώνη μόνιμης ανομβρίας του βόρειου ημισφαίριου,η οποία εκτείνεται από τις ατλαντικές ακτές της βορειοδυτικής Αφρικής ως την Αραβική χερσόνησο,την Περσία και τις Ινδίες (Σαχάρα 52 χιλιοστά,Κάιρο 33 χιλιοστά,Άντεν 44 χιλιοστά, Βαγδάτη 180 χιλιοστά,Τεχεράνη 240 χιλιοστά, Καράτσι 193 χιλιοστά).Η ξερή ζώνη του νότιου ημισφαίριου,η οποία περιλαμβάνει μέρος της Αυστραλίας (127 χιλιοστά),της νοτιοδυτικής Αφρικής (Swakopmund,18 χιλιοστά) και της νοτιοδυτικής Αμερικής (Λίμα, 44 χιλιοστά).
Η μεγάλη ζώνη μόνιμης ανομβρίας του βόρειου ημισφαίριου,η οποία εκτείνεται από τις ατλαντικές ακτές της βορειοδυτικής Αφρικής ως την Αραβική χερσόνησο,την Περσία και τις Ινδίες (Σαχάρα 52 χιλιοστά,Κάιρο 33 χιλιοστά,Άντεν 44 χιλιοστά, Βαγδάτη 180 χιλιοστά,Τεχεράνη 240 χιλιοστά, Καράτσι 193 χιλιοστά).Η ξερή ζώνη του νότιου ημισφαίριου,η οποία περιλαμβάνει μέρος της Αυστραλίας (127 χιλιοστά),της νοτιοδυτικής Αφρικής (Swakopmund,18 χιλιοστά) και της νοτιοδυτικής Αμερικής (Λίμα, 44 χιλιοστά).
β) Υποπολικές και πολικές ζώνες:
Η Σιβηρία και η άκρα βορειοανατολική Ευρώπη (Kola, 198 χιλιοστά),καθώς και ολόκληρη η βόρεια Γροιλανδία,ο βόρειος Καναδάς και η Βόρεια Αλάσκα έχουν βροχομετρικό ύψος μικρότερο από 250 χιλιοστά.
Η Σιβηρία και η άκρα βορειοανατολική Ευρώπη (Kola, 198 χιλιοστά),καθώς και ολόκληρη η βόρεια Γροιλανδία,ο βόρειος Καναδάς και η Βόρεια Αλάσκα έχουν βροχομετρικό ύψος μικρότερο από 250 χιλιοστά.
Από αυτά τα παραδείγματα συμπεραίνουμε ότι η επίδραση του γεωγραφικού πλάτους στην κατανομή των υδροαποβλημάτων είναι μεγάλη.Σε κάθε ζώνη όμως υπάρχουν βροχομετρικές διαφορές από θέση σε θέση,που οφείλονται στην εναλλαγή ξηράς και θάλασσας,στις υψομετρικές διαφορές,στο διαφορετικό βαθμό κυκλωνικής δραστηριότητας κτλ.
Η ετήσια διακύμανση της βροχής σε μια περιοχή, δηλαδή η ποσοτική κατανομή της στη διάρκεια των εποχών και των μηνών του χρόνου.Ενδιαφέρει την κλιματολογία όπως και πολλούς άλλους κλάδους της επιστήμης και τεχνικής.
Οι κυριότεροι τύποι των βροχομετρικών συστημάτων είναι:
1. Ισημερινός τύπος (π.χ. Καμερούν),με δύο βροχομετρικά μέγιστα και ελάχιστα το χρόνο.
2. Τροπικός τύπος (π.χ. Πόλη του Μεξικού),με ένα βροχομετρικό μέγιστο το καλοκαίρι.
3. Μουσωνικός τύπος (π.χ. των Ινδιών),με ένα βροχομετρικό μέγιστο το καλοκαίρι και ένα ελάχιστο το χειμώνα.
4. Υποτροπικός τύπος ή μεσογειακός,ο οποίος παρουσιάζει τις βροχοπτώσεις στην ψυχρή περίοδο,ενώ το καλοκαίρι παραμένει σχεδόν άβροχο.
5. Ηπειρωτικός τύπος, με το μέγιστο των βροχοπτώσεων το καλοκαίρι και το ελάχιστο την ψυχρή περίοδο.
6. Θαλάσσιος τύπος,ο οποίος χαρακτηρίζεται από ένα βροχομετρικό μέγιστο την ψυχρότερη περίοδο (τότε επικρατούν ζωηρές κυκλωνικές διαταραχές),ενώ και κατά τη θερμή εποχή πέφτουν πολλές βροχές.
Τα βροχομετρικά συστήματα στην Ελλάδα παρουσιάζουν σημαντική ποικιλία.Γενικά,επικρατεί ο μεσογειακός τύπος κλίματος.Το βροχομετρικό ύψος του πιο ξερού μήνα είναι μικρότερο των 30 χιλιοστών.Ο βροχερότερος μήνας έχει τουλάχιστον τριπλάσιο βροχομετρικό ύψος από τον ξηρότερο.Το μεγαλύτερο ύψος βροχής εμφανίζεται το χειμώνα,ενώ το ελάχιστο τους θερινούς μήνες.Το σύστημα αυτό σημειώνεται γενικά στα ελληνικά πελάγη και στις ακτές,όπως και σε αρκετά μέρη του εσωτερικού,νότια του 39ου παράλληλου. Σε πολλά μέρη η ετήσια πορεία της βροχής παρουσιάζει διπλή διακύμανση ή και ακόμη πολυπλοκότερη (τριπλή).Αυτό αποδίδεται στη συμβολή περισσότερων αιτιών,όπως στις βροχές των θερμών καταιγίδων του τέλους της άνοιξης και της αρχής του καλοκαιριού,στην ανομβρία της χειμερινής περιόδου των αλκυονίδων ημερών,στις πρόωρες μετωπικές διαταράξεις του Οκτωβρίου κ.ά.
Το σύνολο των ιονισμένων ατμοσφαιρικών στρωμάτων τα οποία παρατηρούνται από ύψος 90 χλμ. και πάνω.Κάτω από τα 90 χλμ. οι ηλιακές επιδράσεις στη γήινη ατμόσφαιρα είναι κυρίως θερμικής φύσης και προκαλούν φαινόμενα μεταφοράς, όπως τους ανέμους και τους στροβιλισμούς.Πάνω από τα 90 χλμ. στα θερμικά φαινόμενα που υπάρχουν προστίθενται και μεταβολές,που προκαλούνται από χημικές αντιδράσεις.
Τα απλά συστατικά,το οξυγόνο,το άζωτο και τα ίχνη από στοιχεία,με την επίδραση των ακτινοβολιών σχηματίζουν άλλες ενώσεις ουδέτερες και ιονισμένες.Κάθε στρώμα της περιοχής αυτής έχει μια δική του χημεία.Στην περιοχή των 90 χλμ. και πάνω δεν υπάρχουν σύννεφα,όπως τα συναντάμε στα κατώτερα στρώματα,και ο ήλιος φωτίζει με την ίδια λαμπρότητα όλη την ημέρα,με αποτέλεσμα η θερμοκρασία να φτάνει τους +400 °C.
Κατά τη διάρκεια της ημέρας το μοριακό οξυγόνο διασπάται σε ατομικό με την επίδραση του ήλιου και τη νύχτα γίνεται η επανασύνδεση, οπότε δημιουργείται ένα πρασινωπό φως,το «φως του νυχτερινού ουρανού».Το μεγαλύτερο όμως μέρος των θεαματικών φαινομένων που συμβαίνουν στην ανώτερη ατμόσφαιρα οφείλεται σε φορτισμένα σωματίδια (ηλεκτρόνια και θετικά ιόντα),τα οποία μεταφέρονται από τον ηλιακό άνεμο και την κοσμική ακτινοβολία.Η υπεριώδης ακτινοβολία του ήλιου ιονίζει τα στρώματα της ατμόσφαιρας και τα ηλεκτρόνια που παράγονται μετατρέπουν την περιοχή σε κατάσταση πλάσματος,ενώ στη Γη φτάνει ένα ελάχιστο ποσοστό της υπεριώδους ακτινοβολίας.Έρευνες με τον ιονοσφαιρικό πομπό καθώς επίσης και με πυραύλους και τροχιακά εργαστήρια-διαστημόπλοια,π.χ. Σκάιλαμπ κ.ά.,έδωσαν μια πλήρη εικόνα της ιονόσφαιρας, η οποία διακρίνεται στα εξής στρώματα:
α) Το στρώμα D,σε ύψος 60 μέχρι 80 χλμ.,άτονα ιονισμένο και μόνο στη διάρκεια της ημέρας.
β) Το στρώμα Ε,σε ύψος 100-150 χλμ.,με μεταβλητό πάχος, πιο έντονα ιονισμένο από το προηγούμενο.Στις κατώτερες περιοχές του στρώματος Ε εμφανίζεται το «διαλείπον φαινόμενο» ή σποραδικό Ε.Εμφανίζεται δηλαδή ένα πρόσθετο στρώμα ιονισμού,που προστίθεται στο κανονικό στρώμα Ε.Το νυχτερινό στρώμα Ε μπορεί να θεωρηθεί ως ένα στιλπνό κάτοπτρο που ανακλά,ειδικά κατά τη διάρκεια της νύχτας, τα ραδιοφωνικά κύματα χώρου.Η περιοχή Ε λέγεται στρώμα Κένελι-Χέβισάιντ και είναι η βάση ενός αριθμού φωτεινών περιοδικών φαινομένων, όπως το πολικό σέλας.
γ) Το στρώμα F,που διαχωρίζεται σε δύο μέρη,F1 και F2.Το πρώτο,σε ύψος 220 χλμ. με πάχος 120 χλμ.,εξαρτάται από τον ηλιακό φωτισμό,ενώ το δεύτερο εκτείνεται από περίπου 350-500 χλμ.Τη μέρα τα στρώματα είναι χωρισμένα,ενώ τη νύχτα ενώνονται σε ένα.Το πλάσμα της ιονόσφαιρας έχει σοβαρές επιδράσεις στη διάδοση των ηλεκτρομαγνητικών κυμάτων καθώς και στο γήινο μαγνητικό πεδίο.Βασικές μεταβολές συμβαίνουν στον ιονισμό και τη συμπεριφορά της ιονόσφαιρας,όταν υπάρχει μεγάλη δραστηριότητα στις ηλιακές κηλίδες.Τα ραδιοφωνικά κύματα,ανάλογα με τη συχνότητά τους,είναι δυνατό να απορροφηθούν από την ιονόσφαιρα,να τη διαπεράσουν ή να πάθουν ανάκλαση και να ξαναγυρίσουν στη Γη.Η τελευταία περίπτωση έχει εφαρμογή στις τηλεπικοινωνίες και μας χαρίζει μακρινή λήψη.Οι ιονόσφαιρες αποτελούν ίσως μια γενική ιδιότητα όλων των πλανητών του ηλιακού μας συστήματος, οι οποίοι έχουν έστω και ίχνη από ατμόσφαιρα.
α) Το στρώμα D,σε ύψος 60 μέχρι 80 χλμ.,άτονα ιονισμένο και μόνο στη διάρκεια της ημέρας.
β) Το στρώμα Ε,σε ύψος 100-150 χλμ.,με μεταβλητό πάχος, πιο έντονα ιονισμένο από το προηγούμενο.Στις κατώτερες περιοχές του στρώματος Ε εμφανίζεται το «διαλείπον φαινόμενο» ή σποραδικό Ε.Εμφανίζεται δηλαδή ένα πρόσθετο στρώμα ιονισμού,που προστίθεται στο κανονικό στρώμα Ε.Το νυχτερινό στρώμα Ε μπορεί να θεωρηθεί ως ένα στιλπνό κάτοπτρο που ανακλά,ειδικά κατά τη διάρκεια της νύχτας, τα ραδιοφωνικά κύματα χώρου.Η περιοχή Ε λέγεται στρώμα Κένελι-Χέβισάιντ και είναι η βάση ενός αριθμού φωτεινών περιοδικών φαινομένων, όπως το πολικό σέλας.
γ) Το στρώμα F,που διαχωρίζεται σε δύο μέρη,F1 και F2.Το πρώτο,σε ύψος 220 χλμ. με πάχος 120 χλμ.,εξαρτάται από τον ηλιακό φωτισμό,ενώ το δεύτερο εκτείνεται από περίπου 350-500 χλμ.Τη μέρα τα στρώματα είναι χωρισμένα,ενώ τη νύχτα ενώνονται σε ένα.Το πλάσμα της ιονόσφαιρας έχει σοβαρές επιδράσεις στη διάδοση των ηλεκτρομαγνητικών κυμάτων καθώς και στο γήινο μαγνητικό πεδίο.Βασικές μεταβολές συμβαίνουν στον ιονισμό και τη συμπεριφορά της ιονόσφαιρας,όταν υπάρχει μεγάλη δραστηριότητα στις ηλιακές κηλίδες.Τα ραδιοφωνικά κύματα,ανάλογα με τη συχνότητά τους,είναι δυνατό να απορροφηθούν από την ιονόσφαιρα,να τη διαπεράσουν ή να πάθουν ανάκλαση και να ξαναγυρίσουν στη Γη.Η τελευταία περίπτωση έχει εφαρμογή στις τηλεπικοινωνίες και μας χαρίζει μακρινή λήψη.Οι ιονόσφαιρες αποτελούν ίσως μια γενική ιδιότητα όλων των πλανητών του ηλιακού μας συστήματος, οι οποίοι έχουν έστω και ίχνη από ατμόσφαιρα.
