ΥΠΕΡΙΩΔΗΣ ΑΣΤΡΟΝΟΜΙΑ
ΕΙΣΑΓΩΓΗ
Υπεριώδης αστρονομία ονομάζεται ο Σύγχρονος κλάδος της αστρονομίας που ασχολείται με την μελέτη των ουράνιων αντικειμένων, των συστημάτων διπλών αστέρων και της μεσοαστρικής ύλης, βασιζόμενος στην υπεριώδη ακτινοβολία που εκπέμπουν στο υπεριώδες μήκος κύματος μεταξύ 60 έως 380 nm.
Η υπεριώδης αστρονομία γενικά χρησιμοποιεί τις παρατηρήσεις .Επειδή το μεγαλύτερο τμήμα της ακτινοβολίας αυτής απορροφάται από την ατμόσφαιρα, οι παρατηρήσεις γίνονται αποκλειστικά με ειδικά υπεριώδη τηλεσκόπια που τοποθετούνται σε ρουκέτες ή δορυφόρους.
Άλλα αντικείμενα που συχνά παρατηρούνται σε υπεριώδες φως περιλαμβάνουν τα πλανητικά νεφελώματα,τα υπολείμματα υπερκαινοφανών και τους ενεργούς γαλαξιακούς πυρήνες |
Η υπεριώδης αστρονομία είναι η πιο κατάλληλη για τη μελέτη της θερμικής ακτινοβολίας και τις φασματικές γραμμές εκπομπής από τα καυτά μπλε αστέρια (OB αστέρια).Αυτά περιλαμβάνουν και τα μπλε αστέρια σε άλλους γαλαξίες. Άλλα αντικείμενα που συχνά παρατηρούνται σε υπεριώδες φως περιλαμβάνουν τα πλανητικά νεφελώματα,τα υπολείμματα υπερκαινοφανών και τους ενεργούς γαλαξιακούς πυρήνες.
ΥΠΕΡΙΩΔΗΣ ΑΚΤΙΝΟΒΟΛΙΑ
Υπεριώδης ακτινοβολία ονομάζεται η περιοχή της ηλεκτρομαγνητικής ακτινοβολίας η οποία έχει μήκος κύματος στο κενό περίπου μεταξύ 380 και 60 νανομέτρων.
Υπεριώδης ακτινοβολία ονομάζεται η περιοχή της ηλεκτρομαγνητικής ακτινοβολίας η οποία έχει μήκος κύματος στο κενό περίπου μεταξύ 380 και 60 νανομέτρων |
Υπάρχουν τρία είδη υπεριώδους ακτινοβολία:
α) UV-A:Αυτή η ακτινοβολία κυμαίνεται στο κενό μεταξύ 315 και 400 νανόμετρα.Αυτό το είδος της υπεριώδους ακτινοβολίας είναι το πιο ακίνδυνο είδος.
β) UV-B:Αυτή η ακτινοβολία κυμαίνεται στο κενό μεταξύ 280 και 315 nm. Αυτή προκαλεί το μαύρισμα, αλλά μπορεί να γίνει επικίνδυνη.
γ) UV-Γ:Αυτή η ακτινοβολία κυμαίνεται στο κενό μεταξύ 40 nm και 280 nm . Είναι το πιο επικίνδυνο είδος της υπεριώδους ακτινοβολίας, καθώς με αυτήν έχουν επιτευχθεί εργαστηριακά μεταλλάξεις.
ΚΥΡΙΑ ΠΗΓΗ ΥΠΕΡΙΩΔΟΥΣ ΑΚΤΙΝΟΒΟΛΙΑΣ
Η πιο γνωστή πηγή υπεριώδους ακτινοβολίας είναι ο Ήλιος, τα εξωτερικά στρώματα του οποίου (έχοντας θερμοκρασία μεγαλύτερη του 1 εκατομ. βαθμών Κελσίου) εκπέμπουν έντονες υπεριώδεις ακτίνες μικρού κυρίως μήκους κύματος.
Εκπομπή υπεριώδους ακτινοβολίας έχει παρατηρηθεί επίσης από το διαστημόπλοιο Βόγιατζερ 2 το 1978 και από τον πλανήτη Δία και από το δορυφόρο του Ιώ |
Εκπομπή υπεριώδους ακτινοβολίας έχει παρατηρηθεί επίσης από το διαστημόπλοιο Βόγιατζερ 2 το 1978 και από τον πλανήτη Δία και από το δορυφόρο του Ιώ. Η ακτινοβολία αυτή προέρχεται από σωματίδια μεγάλης ενέργειας, τα οποία, αφού εκπέμπονται από ηφαίστεια, συγκρούονται με άτομα της ατμόσφαιρας στις πολικές περιοχές των δύο ουράνιων σωμάτων.
ΔΙΑΣΤΗΜΙΚΑ ΠΑΡΑΤΗΡΗΤΗΡΙΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΝΙΧΝΕΥΣΗ ΥΠΕΡΙΩΔΟΥΣ ΑΚΤΙΝΟΒΟΛΙΑΣ
Έως τα μέσα της δεκαετίας του 1970 οι περισσότεροι αστρονόμοι υποστήριζαν ότι είναι αδύνατος ο εντοπισμός υπεριωδών αστρονομικών πηγών εκτός των ορίων του ηλιακού συστήματος,επειδή οι αέριες μάζες υδρογόνου στον μεσοαστρικό χώρο απορροφούν σχεδόν εξολοκλήρου την υπεριώδη ακτινοβολία. Επιπλέον, δεν μπορούν να χρησιμοποιηθούν τα συνηθισμένα παραβολοειδή κάτοπτρα των οπτικών τηλεσκοπίων, γιατί το μεταλλικό τους επίστρωμα απορροφά τα πολύ μικρά μήκη κύματος που αντιστοιχούν στις υπεριώδεις ακτίνες.
Ο Ιnternatiοnal Ultraνiοlet Εxρlοrer - ΙUΕ (Διεθνής Εξερευνητής Υπεριώδους) |
Τα τεχνικά προβλήματα ξεπεράστηκαν με το σχεδιασμό ειδικών κυλινδρικών κατόπτρων κατάλληλων για την ανίχνευση της υπεριώδους ακτινοβολίας, ενώ τα στοιχεία που μετέδωσαν τα διαστημικά σκάφη Κοπέρνικος και Ιnternatiοnal Ultraνiοlet Εxρlοrer - ΙUΕ (Διεθνής Εξερευνητής Υπεριώδους), στις αρχές της δεκαετίας του 1980, έδειξαν ότι το υδρογόνο δεν είναι κατανεμημένο κανονικά ανάμεσα στους αστέρες του γαλαξία, σε ορισμένες περιοχές έχει πολύ μικρή πυκνότητα, καθιστώντας δυνατές τις παρατηρήσεις στο υπεριώδες.
ΑΛΛΕΣ ΠΗΓΕΣ ΥΠΕΡΙΩΔΟΥΣ ΑΚΤΙΝΟΒΟΛΙΑΣ
Μέχρι το 1991 είχαν καταγραφεί δώδεκα πηγές υπεριώδους ακτινοβολίας στον κοσμικό χώρο. Οι αστέρες SS του Κύκνου, ο Ρrοxima του Κενταύρου, η Αιξ, ο Προκύων, ο Σίγμα 2 του Βορείου Στέμματος, καθώς και η πρώτη χρονικά εντοπισμένη πηγή στην αστρική ομάδα "κόμη της Βερενίκης" είναι αυτές που έχουν μελετηθεί αναλυτικότερα.