ΑΝΑΞΙΜΕΝΗΣ Ο ΜΙΛΗΣΙΟΣ

ΑΝΑΞΙΜΕΝΗΣ Ο ΜΙΛΗΣΙΟΣ

( Μίλητος, 585-525π.Χ.).

  Ο Αναξιμένης ήταν ο τρίτος στη διαδοχή Μιλήσιος φιλόσοφος.Ο τελευταίος αντιπρόσωπος της Μιλήσιας σχολής που διαλύθηκε το 494 π.Χ., όταν οι Πέρσες κατάλαβαν την πόλη.Ήταν υιός του Ευρυστράτου. Ήταν μαθητής και φίλος του Αναξίμανδρου, που επέδρασε σημαντικά επάνω του. Ωστόσο ο Αναξιμένης δε συμμερίστηκε τη γνώμη του δασκάλου του, ότι αρχή των πάντων είναι το άπειρο, και διαμόρφωσε δική του κοσμοθεωρία, σύμφωνα με την οποία τα πάντα φτιάχτηκαν από τον "αέρα", ουσία αεικίνητη, απεριόριστη, που βρισκόταν σε διαρκή αλλοίωση.

ΑΝΑΞΙΜΕΝΗΣ Ο ΜΙΛΗΣΙΟΣ

  Διατύπωσε θεωρία για την γένεση του κόσμου.Δραστηριοποιήθηκε στο δεύτερο μισό του 6ου π.Χ αιώνα και πέθανε πιθανώς σε ηλικία 60 χρονών κατά την 63η Ολυμπιάδα (528-525 π.Χ.). Για τον βίο και τις δραστηριότητες του Αναξιμένη γνωρίζουμε ελάχιστα πράγματα. Οι περισσότερες πληροφορίες για τη ζωή και το έργο του βασίζονται στον Θεόφραστο, που διασώζεται περιληπτικά από τον Σιμπλίκιο.

ΕΡΓΟ

  Το έργο του «Περί φύσεως» δεν σώζεται , αλλά αποσμάσματα υπάρχουν σε άλλους συγγραφείς, όπως στον Πλούταρχο, Αέτιο, Αριστοτέλη,Ιππόλυτο και Ολυμπιόδωρο.

Το έργο του Αναξιμένη «Περί φύσεως» δεν σώζεται   

Η ΑΡΧΗ ΤΟΥ ΚΟΣΜΟΥ

  Αναζήτησε την αρχή του κόσμου στον αέρα, τον οποίο όρισε ως μοναδική και άπειρη αρχή, ( Σιμπλίκιος Εις τα Φυσικά 24, 26 [DK 1345]). Ο αέρας είναι ποσοτικά άπειρος και αυτό τον καθιστά ανεξάντλητη πηγή του γίγνεσθαι. Με την θεωρία της πύκνωσης και της αραίωσης ερμήνευσε όλα όσα δεν είναι αέρας, προκειμένου να γίνουν αντιληπτά ως καταστάσεις που προέκυψαν από τις μεταβολές του αέρα. (Από τον αέρα μέσω της αραίωσης δημιουργείται το πυρ, ενώ μέσω της συμπύκνωσης δημιουργείται η γη και το ύδωρ). Υιοθετώντας τον υλοζωισμό του Θαλή, θεώρησε ως προϋπόθεση των μεταβολών του αέρα τη συνεχή κινητικότητά του.

Ο Αναξιμένης αναζήτησε την αρχή του κόσμου στον αέρα, τον οποίο όρισε ως μοναδική και άπειρη αρχή

  Καθοριστικός παράγοντας για την επιλογή του αέρα ως βασικού στοιχείου για την κοσμογονία του, είναι η ταύτιση της ψυχής με τον αέρα, όπως αναφέρεται σε διασωθέν απόσπασμα [DK 13 B2]. "Όπως η ψυχή μας,όντας αέρας, μας συγκρατεί, έτσι και το πνεύμα και ο αέρας περιέχουν ολόκληρο τον κόσμο". Πρόκειται ουσιαστικά για την πρώτη προσωκρατική ψυχολογική θέση.

ΚΟΣΜΟΓΟΝΙΑ - ΚΟΣΜΟΛΟΓΙΑ

  Ο Αναξιμένης διαμόρφωσε τόσο την κοσμολογία όσο και την κοσμογονία του με επίκεντρο το στοιχείο του αέρα και τις μεταβολής του:

   Ο κόσμος προέκυψε από τον αδιαφοροποίητο αέρα. Το σχήμα του Σύμπαντος πιστεύει οτι είναι ημισφαιρικό. Τα ουράνια σώματα έχουν πύρινη φύση και προέκυψαν από τους υγρούς ατμούς που αναδίδονται από τα υγρά μέρη της γης. Ανεβαίνοντας οι ατμοί αραιώνουν τόσο, που γίνονται φωτιά και όπως η γη υποβαστάζονται από τον αέρα. Με την θεωρία της πύκνωσης και της αραίωσης ο Αναξιμένης εξηγούσε επίσης και διάφορα μετεωρολογικά φαινόμενα (βροχή, σύννεφα κ.λπ.) (Ψευδο-Πλούταρχος, Στρωματείς, 3 [DK 13A6])

  Ο Αναξιμένης παρουσιάζει τη Γη ως πλατύ δίσκο μεγάλης έκτασης που στηριζόταν στον αέρα, μιας και είχε διαπιστώσει οτι στον αέρα συγκρατούνται καλύτερα τα σώματα με μεγαλύτερη επιφάνεια. ΟΑριστοτέλης αναφέρει ότι η ακινησία της Γης, στην οποία πίστευε ο Αναξιμένης, όπως και ο Αναξαγόρας και ο Δημόκριτος, οφειλόταν στο πλατύ της σχήμα.

  Για τον Ήλιο ο Αναξιμένης πιστεύει πως προήλθε από τη Γη, πως έχει σχήμα όμοιο με αυτήν αλλά πως απέκτησε μεγάλη θερμότητα λόγω της γρήγορης κίνησής του.

  Η βασική ιδιότητα του ήλιου έγκειται στη δυνατότητά του να πυκνώνεται (οπότε και δίνει τα νέφη, το νερό, τη γη, τις πέτρες) και να αραιώνεται (τότε φτιάχνεται η φωτιά, από την οποία γίνονται τα αστέρια και ο ήλιος). Φανταζόταν τη γη μια πλατεία που στέκει μετέωρη στον αέρα και που γύρω της περιστρέφεται όλο το ουράνιο σύστημα. Ο Αναξιμένης είναι ο πρώτος που υποστήριξε ότι η σελήνη παίρνει το φως της από τον ήλιο. Καταπιάστηκε να εξηγήσει και τις εκλείψεις του ήλιου και της σελήνης.

ΜΕΤΕΩΡΟΛΟΓΙΑ

  Σημαντικές είναι οι μελέτες που έκανε ο Μιλήσιος σοφός γύρω από τη μετεωρολογία. Έδωσε ενδιαφέρουσες και σωστές εξηγήσεις στο σχηματισμό της βροχής, του χαλαζιού και του χιονιού. Επίσης εξήγησε ότι οι άνεμοι προέρχονται από την αραίωση του αέρα. Ανάλυσε σωστά και το φαινόμενο της ίριδας που εμφανίζεται, όταν οι ηλιακές ακτίνες πέσουν σε πυκνό νέφος. Έδωσε και δική του εξήγηση στους σεισμούς. Σύμφωνα μ' αυτήν, τα ρήγματα που προκαλούνταν από την αποξήρανση του εδάφους δημιουργούσαν τους σεισμούς. Βλέπουμε λοιπόν ότι ο Αναξιμένης έβαλε τις βάσεις για τη σωστή μελέτη και έρευνα πολλών μετεωρολογικών φαινομένων.

  Το ερμηνευτικό μοντέλο του κόσμου που προβάλλει ο Αναξιμένης είναι το πρώτο συστηματικό μονιστικό σύστημα στην αρχαία ελληνική φιλοσοφία και υλιστικό με την ευρύτερη έννοια του όρου. Η ύλη δε θεωρείται αδρανής αλλά ζωντανή και αδιαχώριστη από την κινούσα αιτία της, γεγονός που σημαίνει ότι η ύλη και η δύναμη δεν έχουν ακόμα διαχωριστεί ως αυτοτελείς οντότητες.