ΔΙΚΑΙΑΡΧΟΣ Ο ΜΕΣΣΗΝΙΟΣ

ΔΙΚΑΙΑΡΧΟΣ Ο ΜΕΣΣΗΝΙΟΣ

( Μεσσήνη Σικελίας, 370-300π.Χ.). 

  Ο Δικαίαρχος ο Μεσσήνιος ήταν Έλληνας φιλόσοφος, χαρτογράφος, γεωγράφος, μαθηματικός και συγγραφέας. Ο Δικαίαρχος ήταν μαθητής στο Λύκειον του Αριστοτέλους.Σύγχρονος του Αριστοξένου, συμμαθητής του Θεοφράστου. Τον αναφέρουν ο Στράβων, η Σούδα, ο Στέφανος Βυζάντιος.

Ο Δικαίαρχος ο Μεσσήνιος ήταν Έλληνας φιλόσοφος, χαρτογράφος, γεωγράφος, μαθηματικός και συγγραφέας

  Ήταν ο γιος ενός Φειδία, και γεννήθηκε στα Μέσσανα της Σικελίας, αν και πέρασε το μεγαλύτερο μέρος της ζωής του στην Πελοπόννησο. Ήταν μαθητής του Αριστοτέλη και φίλος του Θεόφραστου, στους οποίους αφιέρωσε μερικά από τα γραπτά του. Πέθανε περίπου το 285 π.Χ..

  Ο Δικαίαρχος εκτιμήθηκε ιδιαίτερα από τους αρχαίους ως φιλόσοφος και ως άνθρωπος που είχε εκτενείς γνώσεις σε μεγάλη ποικιλία τομέων. Το έργο του είναι γνωστό μόνο από τις πολλές αποσπασματικές αναφορές των μεταγενέστερων συγγραφέων. Τα έργα του ήταν γεωγραφικά, πολιτικά, ιστορικά, φιλοσοφικά, μαθηματικά αλλά είναι δύσκολο να συνταχθεί ακριβής κατάλογός τους, δεδομένου ότι πολλά από αυτά παρατίθενται ως αναφορές μεγαλύτερων έργων. Τα σωζόμενα αποσπάσματα, άλλωστε, δεν μας επιτρέπουν πάντα να διαμορφωθεί μια σαφή αντίληψη των έργων στα οποία κάποτε ανήκαν. Τα γεωγραφικές έργα Δικαιάρχου είχαν επικριθεί σύμφωνα με τον Στράβωνα και τον Πολύβιο καθώς δεν ήταν ικανοποιημένοι με τις περιγραφές της δυτικής και βόρειας Ευρώπης, όπου Δικαίαρχος ποτέ δεν είχε επισκεφθεί.

ΕΡΓΟ

   Πολύ λίγα πράγματα από το έργο του έχουν διασωθεί. Έγραψε για την ιστορία και τη γεωγραφία της Ελλάδος, και το πιο σημαντικό έργο του ήταν το "Βίος Ελλάδος". Έκανε σημαντικές συνεισφορές στον τομέα της χαρτογραφίας, όπου ήταν από τους πρώτους που χρησιμοποίησαν γεωγραφικές συντεταγμένες. Επίσης έγραψε βιβλία για την φιλοσοφία και την πολιτική.
α) «Γης περίοδος» σώζονται αποσμάσματα. Το έργο αυτό ήταν ίσως γραμμένο σε επεξήγηση των γεωγραφικών χαρτών που ο Δικαίαρχος είχε κατασκευάσει και δώσει στον Θεόφραστο, και φαίνεται να αποτελείται από όλο τον τότε γνωστό κόσμο.
β) «Καταμετρήσεις των έν Ελλάδι ορέων». Ένα έργο που μπορεί να ήταν μέρος του "Γης Περίοδος". Ήταν η πρώτη γνωστή απόπειρα να μετρηθούν τα ύψη των διαφόρων βουνών. 
γ) «Βίος Έλλάδος».Είναι το πιο διάσημο έργο του Δικαίαρχου στο οποίο επιχείρησε να γράψει την ιστορία της Ελλάδος από τα νεώτερα χρόνια μέχρι την άνοδο του Φιλίππου του Β.
δ) Υπολόγισε το μήκος του Ισημερινού της γής (54000χλμ), χρησιμοποίησε διαχωριστική γραμμή (είδος ισημερινού), τον παράλληλο που περνούσε απο την Ρόδο τον ονόμασε «Διάφραγμα» και τον καθιέρωσε ως άξονα του χάρτη του. Ως δεύτερο άξονα πήρε τον μεσημβρινό της Ρόδου και τον ονόμασε «Κάθετο».

ε) "Ἡ εἰς Τροφωνίου κατάϐασις".Ένα έργο το οποίο αποτελούνταν από διάφορα βιβλία και περιείχε έναν κατάλογο από έκφυλες διαδικασίες από τους ιερείς στο σπήλαιο του Τροφωνίου.

στ) Κάποια άλλα έργα όπως τα "Πολιτεία Σπαρτιατών","Ολυμπιακός διάλογος","Παναθηναϊκός διάλογος" τα οποία αποτέλεσαν μέρη του έργου "Βίος Ελλάδος".

ζ) Είναι ο Πρώτος που ανέλαβε γνήσιες γεωδαιτικές εργασίες και εκπόνησε νέο χάρτη του κόσμου. 
η) Έκανε παρατηρήσεις στην επίδραση του ηλίου επί των παλιρροικών κυμάτων.

  Πολιτικής φύσεως έργα:

  Τριπολιτικός.Ένα έργο που έχει αποτελέσει αντικείμενο πολλών διαφορών. Ήταν μάλλον μια μελέτη σύγκρισης κυβερνήσεων. Μετά τον Αριστοτέλη, ο Δικαίαρχος διαιρεί όλες τις κυβερνήσεις σε τρεις κατηγορίες: τη δημοκρατική, την αριστοκρατική και τη μοναρχική. Υποστήριξε μια "μικτή" διακυβέρνηση, αναφέροντας το Σπαρτιατικό σύστημα, στο οποίο τα στοιχεία των τριών αυτών πολιτευμάτων παίζουν ρόλο.

  Φιλοσοφικά έργα:

  Λεσϐιακοί.Τρία βιβλία, τα οποία πήραν το όνομά από το γεγονός ότι η σκηνή του φιλοσοφικού διαλόγου που πραγματεύονται συνέβη στη Μυτιλήνη της Λέσβου. Σε αυτό ο Δικαίαρχος προσπάθησε να αποδείξει ότι η ψυχή ήταν θνητή.

  Έργα γραμματικής φύσεως:

α) "Περὶ Ἀλκαίου"

β) "Υποθέσεις των Ευριπίδου και Σοφοκλέους μύθων"

  Ο Δικαίαρχος ο Μεσσήνιος  πρόσφερε ανεκτίμητες υπηρεσίες στη χαρτογραφία, αφού αυτός είναι ο πρώτος που χώρισε τους χάρτες σε παραλλήλους και μεσημβρινούς, διαχωρισμό που ακολουθούμε ως σήμερα. Σχεδίασε ένα ορθογώνιο δικτυωτό που βασιζόταν σε ένα κύριο παράλληλο και σε ένα κύριο μεσημβρινό. Ο κύριος παράλληλος (που ο Δικαίαρχος τον αποκάλεσε διάφραγμα της οικουμένης) ξεκινούσε από τις Ηράκλειες Στήλες (Γιβραλτάρ), περνούσε από τον Ταύρο της Μ. Ασίας και τελείωνε στην ανατολική άκρη του τότε γνωστού κόσμου (αρχαίο Ινδικό Καύκασο), χωρίζοντας τον κόσμο σε δύο τμήματα, βόρειο και νότιο. Ο κύριος μεσημβρινός περνούσε από τη Ρόδο και τη Συήνη (σημερινό Aswan της Αιγύπτου). Οι δύο αυτές γραμμές χωρίζονταν σε στάδια (μονάδα απόστασης), σχηματίζοντας έτσι μια κλίμακα που χρησίμευε ως βάση για το χάρτη.