ΜΕΣΟΑΣΤΡΙΚΗ ΥΛΗ

ΜΕΣΟΑΣΤΡΙΚΗ ΥΛΗ

ΕΙΣΑΓΩΓΗ

 Μεσοαστρική Ύλη ονομάζεται ο χώρος που παρεμβάλλεται μεταξύ των αστέρων των Γαλαξιών χαρακτηρίζεται από την παρουσία ύλης (αέρια και σκόνη).

 Οι γαλαξίες αποτελούν τεράστια βαρυτικά συστήματα αστέρων,γαλαξιακών αερίων,αστρικής σκόνης και (πιθανώς) αόρατης σκοτεινής ύλης.Η ετυμολογία της λέξης προέρχεται από τα ελληνικά και σημαίνει άξονας από γάλα και αναφέρεται στον δικό μας Γαλαξία.

Μεσοαστρική Ύλη ονομάζεται ο χώρος που παρεμβάλλεται μεταξύ των αστέρων των Γαλαξιών χαρακτηρίζεται από την παρουσία ύλης (αέρια και σκόνη)

 Διαπιστώθηκε ότι στο Σύμπαν,εκτός των γαλαξιών,βρίσκεται και διασκορπισμένη αραιότατη ύλη,εξ' αερίων και σκόνης-συχνά πολύ αραιότερη του «κενού» που επιτυγχάνεται πειραματικά.Έτσι η ύλη αυτή δύναται να θεωρηθεί ότι πληροί εν γένει τον χώρο του Σύμπαντος.Και επειδή ακόμη τέτοια ύλη καταλαμβάνει όλο το «μεσογαλαξιακό» χώρο (διαγαλαξιακό διάστημα),δηλαδή το διάστημα μεταξύ των γαλαξιών,γι' αυτό και ονομάζεται μεσογαλαξιακή ή διαγαλαξιακή ύλη.

 Η τελευταία φάση συμπύκνωσης της μεσοαστρικής ύλης που οδηγεί στο σχηματισμό των αστέρων.

 Σύμφωνα με τη θεωρία της αστρικής εξέλιξης, οι αστέρες δημιουργούνται από τα μεγάλα νέφη της μεσοαστρικής ύλης που υπάρχουν σε διάφορες μορφές στους γαλαξίες.Τυχαίες τοπικές συμπυκνώσεις στα νέφη αυτά έχουν ως αποτέλεσμα τη δημιουργία σχηματισμών που διαθέτοντας βαρυτικό πεδίο ισχυρότερο από τη γύρω τους περιοχή αρχίζουν να μεγεθύνονται,έλκοντας και άλλες ποσότητες ύλης.Σε κάποιο στάδιο η συνολική μάζα που συσσωρεύεται οδηγεί σε έναν μικρό σχετικά χώρο,σε μια μεγαλύτερη συμπύκνωση, η οποία αφού αποχωριστεί από το υπόλοιπο νέφος,αποτελεί πλέον το αστρικό εκείνο έμβρυο που είναι ο πρωτοαστέρας.

ΜΟΡΦΕΣ ΜΕΣΟΑΣΤΡΙΚΗΣ ΥΛΗΣ

  Αυτή χωρίζεται στις εξής τρεις μορφές: 

α) Σε σμήνη και αστέρες που διέφυγαν από τους γαλαξίες ή δημιουργήθηκαν έξω από αυτούς,όπως ορισμένα σφαιροειδή σμήνη κοντά στον Γαλαξία μας,οι γέφυρες μεταξύ των γαλαξιών ή άλλοι αμυδροί βραχίονες κοντά σε συγκεκριμένους γαλαξίες.Σε διάφορα ζεύγη γαλαξιών παρατηρείται διαφυγή ύλης, όπως γίνεται και σε ορισμένους διπλούς αστέρες. 

β) Σε μεσογαλαξιακό αέριο ή σκόνη.
 Στη μορφή αυτή η πυκνότητα της μεσοαστρικής ύλης φαίνεται να είναι πολύ μικρή.

Mεσογαλαξιακό αέριο

Τα πειράματα που πραγματοποιούνται γι’ αυτό τον σκοπό στηρίζονται στα φάσματα απορρόφησης,ενώ οι ενδείξεις,που προκύπτουν έως αυτή τη στιγμή,υποδηλώνουν την εξαιρετικά αραιή κατάσταση της ύλης στον μεσογαλαξιακό χώρο.

γ) Τέλος,η τρίτη μορφή είναι οι κοσμικές ακτίνες.

Αυτές έχουν υψηλές ενέργειες και,επειδή δεν μπορούν να συγκρατηθούν από τα μαγνητικά πεδία των γαλαξιών,διαφεύγουν στο μεσογαλαξιακό διάστημα.Οι κοσμικές αυτές ακτίνες παράγονται από ιδιόμορφους γαλαξίες, όπως είναι οι ραδιογαλαξίες ή οι ημιαστέρες,ενώ κατά μία άλλη εκδοχή μέρος των κοσμικών ακτίνων αποτελείται από υπολείμματα της αρχικής έκρηξης του Σύμπαντος.

Κοσμικές ακτίνες

Οι συγκεκριμένες κοσμικές ακτίνες,που παράγονται έξω από τον Γαλαξία μας,έχουν συνήθως υψηλότερες ενέργειες από αυτές που δημιουργούνται στο ηλιακό σύστημα.Αποτελούνται κυρίως από πρωτόνια, μικρές ποσότητες ελαφρών πυρήνων με ατομικό αριθμό μέχρι 28 (πυρήνες νικελίου) και ουδέτερα σωματίδια,όπως τα νετρόνια και τα φωτόνια.

ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΜΕΣΟΑΣΤΡΙΚΗΣ ΥΛΗΣ

α) Εξαιρετικά χαμηλή πυκνότητα,

β) Ανομοιογενής κατανομή,

γ) Δημιουργία πυκνότερων σχηματισμών με ιδιαίτερη αστροφυσική σημασία.

ΣΧΗΜΑΤΙΣΜΟΙ ΜΕΣΟΑΣΤΡΙΚΗΣ ΥΛΗΣ

Φωτεινά Νεφελώματα

α) Περιοχές Ιονισμένου Υδρογόνου (HII)

β) Νεφελώματα Εκπομπής

γ) Νεφελώματα Ανακλάσεως

δ) Πλανητικά Νεφελώματα

ε) Υπολείμματα Υπερκαινοφανών

Σκοτεινά Νεφελώματα

α) Νέφη Μεσοαστρικής Σκόνης

β) Νέφη Ουδετέρου Υδρογόνου (HI)

γ) Μοριακά Νέφη

 Στην αγγλική βιβλιογραφία χρησιμοποιείται η συντομογραφία ISM για τη μεσοαστρική ύλη.Η σημασία της είναι μεγάλη.Τα μοριακά νέφη αποτελούν τις περιοχές γέννησης των αστεριών,ενώ τα πλανητικά νεφελώματα οι αστρικοί άνεμοι και οι υπερκαινοφανείς,εμπλουτίζουν το μεσοαστρικό υλικό.

Οι Φάσεις του Μεσοαστρικού Υλικού

ΣΥΝΙΣΤΩΣΕΣ	Κλασματικός Όγκος	Θερμοκρασία (K)	Πυκνότητα (σωμάτια/cm³)	Κατάσταση
Μοριακό Νέφος	< 1 %	20-50	103-106	Μόρια Υδρογόνου
Ψυχρό Ουδέτερο Υλικό (CNM)	1-5%	50-100	1-103	Ουδέτερα Άτομα Υδρογόνου
Θερμό Ουδέτερο Υλικό (WNM)	10-20%	1000-5000	10-1-10	Ουδέτερα Άτομα Υδρογόνου
Θερμό Ιονισμένο Υλικό (WIM)	20-50%	103-104	0.01	Ιονισμένα Άτομα Υδρογόνου
Περιοχές ΗΙΙ	~10%	104	102-104	Ιονισμένο Υδρογόνο
Στεμματικό Αέριο Θερμό Ιονισμένο Υλικό (HIM)	30-70%	106-107	10-4-10-2	Έντονα Ιονισμένο (Υδρογόνο και ίχνη μετάλλων)

 Αποτελείται από πολύ αραιό πλάσμα, αέριο και σκόνη. Η πυκνότητα του είναι εξαιρετικά χαμηλή.Σε αναλογία μάζας το 99% είναι αέριο ή πλάσμα ενώ μόλις το 1% είναι σκόνη.Περίπου τα 3/4 είναι υδρογόνο το 1/4 ήλιο ενώ υπάρχουν ίχνη μετάλλων.